فندق

درخت فندق
تیره: Corylaceae 
نام لاتین:Corylusavellana 
نام انگلیسی:Filber tree –Hazelnut tree –cobnut 
نام فارسی: فندق – گلوز – گلاغوزه
نام عربی: بندق – جلوز – مچجرالبندق)
بومی : اروپا و آسیا

فندق از جمله میوه های آجیلی محسوب می گردد. درخت بالغ تا ارتفاع 15 فوت و پهنای 10 فوت رشد می کند و در حالت طبیعی دارای عادت رشد درختچه ای با چندین ساقه است درحالیکه گیاه فندق در آمریکا بصورت تک ساقه با تنه ای نسبتاً قطور به ارتفاع بیش از 5 متر پرورش می یابد و برای مکانیزاسیون باغبانی مناسب تر است.
همچنین دارای برگ های ساده و مدور با حواشی مضرس دوبل بوده و از نوع یک پایه با گل های تک جنسی است بطوریکه گل های نر به رنگ زرد کمرنگ به طول 12 – 5 سانتی متر دارد و گل های ماده آن بسیار کوچک به رنگ قرمز روشن با طول 3 – 1 میلی متر که تقریباً در جوار جوانه های رویشی گیاه پنهان هستند.

تاریجچه درخت فندق

طبق اسنادی که موجود است می توان کشت فندق را به حدود 9000 سال پیش نسبت داد. باستان شناسان در کشور اسکاتلند چاله عمیقی یافته اند که مقدار بسیار زیادی پوسته سوخته شده فندق در آن موجود بوده و طبق تحقیقاتی که بر آن انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند که این پوسته ها در یک سال برداشت و پس از آن تمام درختان قطع شده اند. پس اولین نشانه ها از کشت فندق در جهان در اسکاتلند بوده است.
فندق بومی اروپا و آسیای صغیر و قفقاز است . پرورش درخت فندق از زمانهای قدیم معمول بوده و کشت آن در اروپا از قرن چهاردهم میلادی رو به توسعه گذاشت و بتدریج در ممالک اطراف حوزه دریای مدیترانه متداول گردید .

پرورش باغی این درخت در ایتالیا با کشت ۶ واریته در سال ۱۶۷۱ شروع شده همچنین واریته های زیادی در سال ۱۹۱۲ در انگلستان شناخته شد . فندق رقم کنتیش کاب که بنام دوچیلی هم معروف است از یک گیاهچه فندق که در سال ۱۸۳۰ کاشته شد بدست آمده و هنوز هم کشت میشود.
از مناطق مهم کشت و تولید فندق در دنیا را می توان به ترتیب ترکیه، ایتالیا، اسپانیا و امریکا را نام برد.

ویژگی های نهال فندق

درختچه ای به ارتفاع ۱٫۵ متر که در اماکن مساعد به ارتفاع ۶ تا ۷ متر (گاهی بیشتر) درمی می آید و به سهولت جنگلی انبوه بوجود می آورد. برگهائی پهن و نوک تیز با دو ردیف دندانه، به رنگ سبز و گلهائی بر دو نوع نر و ماده دارد. نوع نر این گلها دارای ۳ تا ۸ پرچم است و مجموعه آن به صورت سنبله های آویخته در پائیز ظاهر می شود.
میوه آن که فندق نامیده می شود، در حالت تازه از پوشش سبز رنگی پوشیده شده است. میوه های این درخت در طی ماههای تابستان بالغ می گردند بطوریکه ضمن آن از رنگ سبز به رنگ فندقی می گرایند.
برداشت فندق در اواخر تابستان تا اوایل پائیز و زمانی انجام می پذیرد که برگ ها و خوشه های خاردار میوه شروع به قهوه ای شدن نمایند.در این زمان باغداران شروع به جمع آوری میوه این درخت میکنن.
درخت یا درختچه فندق که به زبان یونانی Corylus نیز نامیده می شود ازخانواده Betulaceae و دارای 26 گونه است.
اساسا درختان یا درختچه هایی بزرگ برگ ریز هستند که بومی نواحی نیمکره شمالی هستند .
این درختان که بیشتر بخاطر بذر یا میوه خوراکی انها شناخته می شوند نام درخت فیبر fiber tree نیز معروف هستند.

علت تمایل به خرید نهال فندق

فندق سرشار است از مواد مغذی مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و چربی‌های مفید. خواص فندق در حفظ و بهبود سلامتی نقش مهمی دارند؛ مثلا به کاهش چربی خون، تنظیم فشار خون، کاهش التهاب و بهبود سطح قند خون کمک می‌کند.
البته فندق نیز مانند سایر آجیل‌ها می‌تواند در برخی از افراد موجب واکنش‌های آلرژیک (حساسیت‌زا) بشود.
طبعیت فندق گرم و خشک می باشد. فندق سرشار از ویتامین A، نیاسین، فولات، ویتامین C، ویتامین E، ویتامین K، کلسیم، پتاسیم، منگنر، مس، پروتئین، چربی و فیبر و بتا سیتوستولول می باشد.
مغز فندق را به صورت تازه به عنوان میوه استفاده می کنند.
مغز فندق خشک را به صورت خام و بو داده برای تهیه انواع دسر و شکلات فندقی، کره و شیر فندق، سس سالاد و همچنین روغن فندق استفاده می شود.
مغز فندق خام را می سوزانند و آن را برای تهیه سرمه به کار می برند.
چوب درخت فندق را برای ساختن کمان استفاده می کنند.
نکات مهم برای نگه داری از درخت فندق
مراقبت از درختان فندق از جنبه های مختلفی صورت می گیرد.
هرس:
در درختان بارده شاخه های جانبی که بر روی شاخه های اصلی قرار دارند هر سال هرس شده مر شاخه های ضعیف حذف می شوند. اگر در هنگام کاشت هرس ریشه صورت گرفته باشد در مراحل بعدی نیاز به هرس کمتر خواهد بود ولی وقتی درختان فندق 12 تا15 ساله شدند بهتر است مقدار زیادی از شاخه های جانبی هرس شوند تا رشد شاخه های قوی تحریک شود.

کود دهی:

اضافه کردن کود دامی به مقدار 30 تن در پائیز به همراه 600 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات و در بهار 400 تا 500 کیلوگرم سولفات آمونیوم یا 300 تا 400 کیلوگرم سیانید کلسیم و یا 150 تا 300 کیلوگرم در هکتار نیترات آمونیوم پیشنهاد می شود.

مبارزه با آفات :

آفات فندقها از قبیل کنه فندق، سرخور طومی فندق ، سوسک چوب خوار، کنه مولد کال فندق، سپردار فندق ، نماند ، پژمردگی باکتریابی، پژمردگی فندق ، پوسیدگی قهوه ای یا آنتراکوز کپک خاکستری و بیماری ویروس موزائیک می باشد.
آبیاری :
اگر فندق در خاکهای حاصلخیز که ظرفیت نگهداری آب زیادی دارند کاشته شود به آبیاری کمی نیاز خواهد داشت.

حذف پاجوشها :

حذف پاجوشها در اطراف تنه فندق ضروری است به منظور حذف موثر پا جوشها ضروری است که عمل حذف 3 تا 4 بار در سال و تا چند سال پس از کاشت صورت گیرد.حذف پا جوشهای جدید باید تا حد امکان از نزدیک محل رشد آنها صورت گیرد.مبارزه با علف های هرز که توسط علف کش های شیمیایی صورت می گیرد.

گل دهی :

گل دهی فندق 3 تا 4 سال پس از کاشت صورت می گیرد ولی معمولاً باردهی از سال 5 یا 6 شروع می شود مدت باردهی 10 تا 20 سال است شاخه هایی که طول آنها 16 تا 25 سانتی متر است بیشترین ظرفیت باردهی را دارند.تمام گونه های جنس Corylus یک پایه بوده، گلهای یک جنسی تولید می کنند و گرده افشانی آنها توسط باد صورت می گیرد.
دوره گل دهی فندق در شرایط طبیعی حدود 3 ماه طول می کشد که با گرده افشانی ارقام زودرس شروع شده و با مرحله اوج گل دهی در ارقام دیررس تمام می شود. فندق گیاهی خود ناسازگار است لذا برای انجام گرده افشانی مطلوب باید ارقام مختلف با هم کاشته شود. کاشت 12درصد درختان گرده افشان در شرایط مساعد برای گرده افشانی رقم اصلی کافی است.

بیشتر بخوانید:شرایط نگهداری از گل ساناز

نکاتی مهم برای خرید درخت فندق

برای احداث باغ فندق بایستی از پاجوش ریشه دار یکساله و دوساله که حداقل 60 سانتی متر ارتفاع و 2- 5/1 سانتی متر قطر، دارای ریشه کافی و گواهی سلامت باشد، استفاده گردد.
ارقام مختلف فندق را از جهات زیر دسته بندی می کنند :
1. اندازه میوه
2. میوه بستن زودهنگام یا “زود میوه”
3. میوه بستن دیرهنگام یا “دیر میوه”
4. گرده دهنده ها
5. خصوصیات کیفی
بطور مثال واریته ” Duchilly ” که در منطقه واشنگتن پرورش می یابد، دارای پوسته چوبی نازک تر و تلخی کمتری است و مغز آن شیرینی بیشتری نسبت به سایر ارقام دارد.
همچنین ارقام فندق را به شرح زیر دسته بندی کرده اند :
1. فندق های معمولی
2. فندق های آمریکائی
3. ارقام هیبرید که حد واسط دو رقم مذکور هستند
بهترین زمان کاشت نهال فندق
چنانچه نهال های ریشه دار فندق در پائیز تا اوایل آذرماه، در محل اصلی کاشته شوند درصد گیرائی آنها بیشتر، استقرار آنها در زمین ثابت تر ، بیداری آنها زودتر و رشد آنها در بهار آینده سریعتر خواهد بود.
در هر حال از کاشت نهال فندق قبل از ریزش برگها باید خودداری شود. کاشت فندق را تا اوایل بهمن نیز می توان ادامه داد که در این حالت تلفات آن بیشتر و گل آن دیرتر باز می شود .
تعداد پاجوشهائی که در هر چاله می کارند معمولاً ۲ تا۴ عدد است. بعد از کاشت بلافاصله نهال را باید آبیاری نمود.

نحوه کاشت درخت فندق

‌درخت فندق از جمله درختاني است كه عموماً با هر خاكي سازش دارد. اما براي رشد بهتر و توليد ميوه بيشتر نياز به خاكي دارد كه نيمه عميق تا عميق ( بيش از ۵۰ سانتيمتر )‌باشد و قدرت جذب آب بيشتري داشته باشد.
مانند : خاكهاي رسوبي ‌،‌ رسي و شني ورسوبي و شني يا خاكهايي كه به اندازه كافي رس داشته باشند . خاكهاي سبك ،‌ يعني شني و رسي كه قابليت نفوذ آب در آنها به خوبي وجود داشته باشد .
کاشت فندق فواصل کاشت 5×4 متر و بصورت سیستم مستطیلی می باشد و در مناطق کوهستانی فواصل کاشت 4×4 متر بر روي خطوط تراز می باشد.اجرای آبیاری صحیح باغات فندق برای استقراریابی سریعتر نهال ها الزامی است. آبیاری کافی بویژه در مرحله پُرشدن دانه ها بسیار اهمیت دارد.فندق از طریق بذر، پاجوش، پیوند و خواباندن تکثیر می‌شود.

شرایط لازم برای انتخاب زمین باغ فندق

-1 آب و هوا در رشد و نمو درخت فندق تاثیر بسزائی دارد بطوریکه فندق طالب آب و هوای معتدل، مرطوب و نسبتاً سرد
می باشد ( دوستدار زمستان ملایم و تابستان خنک است).
-2 شیب زمین از ۵۰% کمتر باشد.
-3 محل انتخاب شده نباید در زمستان یخبندان داشته باشد ( حداقل درجه حرارت آن از ۸- درجه سانتیگراد پائین تر نباشد).
-4 باغ نباید در مسیر بادهای دائمی قرار گیرد.
-5 خاک زمین عمیق بوده و سطح آب زیر زمین از ۲۵/۱ متر پائین تر باشد.
-6 مناسبترین pH خاک بین ۷-۵/۵ می باشد.
-7 برای به دست آوردن میوه مرغوب،مناطق بین ۴۱ – ۳۷ درجه عرض جغرافیائی در مد نظر قرار گیرد.
-8در احداث باغ فندق برای اینکه گرده افشانی و عمل لقاح تضمین شود، ضرورت دارد که ۲ تا ۳ رقم گرده دهنده بعنوان پلی نایزر با ارقام میوه دهنده اصلی تواماً کشت شود تا از پوکی میوه فندق و عدم تلقیح جلوگیری بعمل آید.
-9 فواصل درختچه ها در باغ فندق در خاکهای قوی ( ۵×۶ متر) ، در خاکهای متوسط ( ۴×۵ متر) و در خاکهای ضعیف
(۴ ×۴ متر ) توصیه می گردد.
-10فندق عمدتاً از طریق پاجوش ریشه دار تکثیر و ازدیاد می گردد.

نحوه تکثیردرخت فندق

روش اول جنسی (با بذر)

تکثیر فندق به وسیله بذر مانند اغلب درختان میوه امکان پذیر است در ازدیاد به وسیله بذر با کاشت فندق بلافاصله پس از برداشت همراه با پریکارپ به مقدار زیادی جوانه زنی را کاهش می دهد. حذف پوسته بذر مثل حذف پریکارپ جوانه زنی را تا 81 درصد افزایش می دهد. خواب بذر با یک دوره استراتیفیکاسیون به مدت 6 ماه برطرف می شود.
در صورتیکه فندق دیر برداشت شود (آخر شهریور) پریکارپ میوه ها سخت می شود در اینصورت ابتدا یک دوره استراتیفیکاسیون گرم در 20 درجه سانتی گراد ضروری است و بدنبال آن بذور فندق باید در معرض یک دوره سرما (4 درجه سانتی گراد) قرار گیرند.
در میوه هایی که زود برداشت می شوند (آخر مرداد) آندوسپرم و جنین اغلب به اندازه کافی رشد نمی کند و جوانه زنی این قبیل بذور بخوبی صورت نمی گیرد. برای از بین بردن خواب بذور فندق اگر آنها را به مدت 6 هفته در معرض سرمای 5 درجه سانتی گراد قرار داده و سپس به 20 درجه سانتی گراد منتقل شوند اسید جیبرلیک در بذر تجمع یافته و موجب جوانه زنی می شود.

روش دوم تکثیر غیر جنسی (رویشی) 

روش دوم عملی و آسان تر می باشد،که سه روش دارد.
1- پاجوش: پاجوش ها شاخه هایی هستند که از ج

وانه های نابجای ریشه به وجود می ایند و برای تکثیر فندق می توان خاک پای درخت را کنار زده و این شاخه ها را جدا نموده و در محل مورد نظر کاشت
2- خوابانیدن: خوابانیدن فندق به دو صورت خوابانیدن کنده ای و کپه ای صورت می گیرد و در هر دو روش ابتدا باید نهالی را که به عنوان پایه مادری انتخاب می کنیم در سال اول از سطح خاک کف بر نموده و با خاک دادن پای پاجوش های روئیده شده آنها را ریشه دار نموده و در محل اصلی می کاریم.
3- پیوند زدن :فندق را می توان مانند سایر درختان

 میوه با پیوند زدن ارقام اصلاح شده روی پایه های بومی و اصلاح شده تکثیر نمود و برای پیوند زدن از انواع پیوند جوانه می توان استفاده نمود.

بهترین مناطق کشور برای کاشت درخت فندق 

اکثرنقاط عمده ی فندوق کاری در سواحل دریاها در مناطق بسیار مرتفع قرار دارند ؛زیرا در آنجا رطوبت سالیانه جو بالاست .
مانند :گیرسون دریای سیاه( ترکیه)با 70%رطوبت؛تاررگون(اسپانیا) یا ناپل (ایتالیا(
از جمله مواردی که یک درخت فندق برای رشد احتیاج دارد توزیع مناسب بارندگی در طول سال است. مایحتاج بعدی درختان باارزش فندق خاک مناسب است. این خاک بایستی عمیق و حاصلخیز باشد تا ریشه درختا

ن به قدر کافی در آن نفوذ و آنچه را که لازم دارند از سفره سخاوت زمین دریافت کند.
علت اینکه فندق مشتاق است در چنین خاکی زندگی کند این است که مقدار اب و مواد مغذی که در خاک های عمیق ذخیره می شود بسیار بیشتر از سایر خاک هاست در نتیجه درخت می تواند در فصل هایی از سال که بارندگی کمتر است آنچه از آب و غذا احتیاج دارد از زمین دریافت کند.

تمام این ویژگی ها در مورد آب و هوا و خاک

 مختص استانهای گیلان، ارومیه، قزوین،گرگان وقم و …..مناطق مرتفع آنها اشاره نمود.
مثلا :آذربایجان کلیبر،اهر (در 1200 متری) قره داغ، ارسباران ، اردبیل، آستارا، آسپینا در طالش (در ارتفاعات 1500 متری) جواهرده، جیرکوه (رامسر) و در بعضی از نقاط کشور پرورش داده می شود.  

برای اطلاع از ارقام موجود وقیمت تماس بگیرید.
۰۹۳۵۷۱۳۳۵۹۰