گیاه سانسوریا که با نام‌های گیاه شمشیری یا زبان مادرشوهر نیز شناخته می‌شود، پرطاقت‌ترین گیاه درون خانه‌ای است.
گیاهان فراوانی در دنیای گیاهان وجود دارد که هر کدام انرژی و زیبایی‌های مخصوص خود را دارند. برخی از این گیاهان مناسب آپارتمان و منزل‌اند و برخی نیاز دارند تا در هوای آزاد و باغچه رشد پیدا کنند. اما یکی از مناسب‌ترین گیاهان آپارتمانی، گیاهی به نام سانسوریا است.
معرفی گیاه سانسوریا
گیاه سانسوریا (Sansevieria) که با نام‌های گیاه شمشیری یا زبان مادر شوهر نیز شناخته می‌شود، پرطاقت‌ترین گیاه درون خانه‌ای بوده و معمولا هیچ وقت خراب نمی‌شود، از این رو نگهداری آن در آپارتمان و منزل رایج و با صرفه است.
این گیاه همیشه سبز به سایه و خشکی مقاوم است، از این رو نگهداری از آن برای ادارت، کارخانه‌ها و بانک‌ها نیز مناسب است، برگ‌های بلند و کشیده آن نگاه را به سمت بالا هدایت کرده و قرار دادن گلدان سانسوریا در کنار ستون‌ها، زیبایی خاصی را به محیط کار می‌دهد.
سانسوریا مناسب‌ترین گیاه آپارتمانی
دلایل زیر نشان می‌دهد که چرا گل سانسوریا، گیاهی مناسب برای نگهداری در آپارتمان و محیط کار است:
از خواص گیاه سانسوریا، تصفیه و پاکسازی هوای محیط است. بر اساس تحقیقات انجام شده این گیاه می‌تواند سموم و گاز‌های آلوده موجود در هوا مانند «تولوئن» یا «فرمالدئید» را تصفیه کند. از این رو کارشناسان توصیه می‌کنند که از این گیاه در اتاق خواب استفاده شود تا با تصفیه هوا خوابیدن بسیار راحت‌تر شود.
سانسوریا همانند سایر اعضای خانواده کاکتوس‌ها از مقاومت بالایی در هوای گرم و خشک برخوردار است، از این رو نگهداری آن با شرایط اقلیمی منطقه ما مناسب است، همچنین می‌تواند در درون ساقه و برگ‌های خود حجم زیادی از آب را برای مدت زمانی طولانی نگاه دارد؛ بنابراین میزان آب موردنیاز آن نیز بسیار کم است.
گل سانسوریا دارای رشد بسیار آرامی است و برای سال‌های طولانی سبز و شاداب باقی می‌ماند، از این رو نگهداری آن بسیار باصرفه و کم هزینه خواهد بود.
مشخصات ظاهری گیاه سانسوریا
برگ‌های سانسوریا مستقیم و شمشیری شکل است، از این رو در فارسی به آن گیاه شمشیری نیز گفته می‌شود. رنگ برگ‌ها سبز تیره یا ابلق طلایی با نوار‌های طلایی در دو طرف حاشیه‌های برگ است.
ارقام پاکوتاه این گیاه نیز وجود دارد که در این گونه، برگ‌ها مستقیم از خاک خارج می‌شوند، البته این گونه گل سانسوریا دارای نوعی ساقه زیرزمینی به نام ریزوم است که برگ‌ها مستقیم از روی آن خارج می‌شوند و گیاه از این طریق تکثیر می‌شود.
آموزش نگهداری سانسوریا رنگی
این روز‌ها در بازار ایران شاهد کاکتوس سانسوریایی هستیم که نوک آن‌ها رنگی هستند، معمولاً به رنگ‌های قرمز، آبی، زرد، نارنجی، مشکی، سفید، سبز و سایر رنگ‌ها در نگاه اول به نظر می‌رسد که این رنگ طبیعی گیاه است، اما این تنها رنگ مصنوعی مخصوصی است که برای زیبایی و فروش بیشتر با دستگاه مخصوص زده شده است.
خاصیت این رنگ به گونه‌ای است که با بزرگ شدن گیاه، رشد می‌کند و به اصطلاح کش می‌آید. قیمت سانسوریا رنگی در بازار متفاوت است و به اندازه آن بستگی دارد. اکثر سانسوریاهای رنگی‌ها وارداتی هستند و از کشور‌هایی مانند هلند از طریق مرز ترکیه و عراق به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند. این نوع سانسوریا در واقع همان سانسوریا نیزه‌ای یا سانسوریا لوله‌ای (نیزه آفریقایی) است که رنگ شده است. نام علمی سانسوریا رنگی Sansevieria Cylindrica است.
به این نکته توجه کنید که تکثیر سانسوریا رنگی از طریق برگ، بذر و پاجوش بوده و به نور زیاد البته فیلتر شده نیاز دارد و در اثر کمبود نور، ساقه‌های آن باریک و کم رنگ می‌شود.
نیاز‌های محیطی گیاه سانسوریا
شرایط محیطی و نیاز‌های اکولوژیکی مناسب برای رشد سانسوریا شامل موارد زیر می‌شود:
نور
گیاه سانسوریا گرچه به نور کم مقاوم است، اما در نور کامل و غیرمستقیم بهترین شرایط نوری برای گیاه مهیا می‌شود. لازم به ذکر است در نور کم، برگ‌های گیاه رنگ پریده می‌شوند و در نمونه‌های سانسوریای ابلق، طرح روی برگ‌ها کم رنگ خواهد شد.
دما
این گیاه طیف گسترده‌ای از دما را تحمل می‌کند و حتی قادر به تحمل دمای زیر ۱۰ درجه سانتیگراد نیز میباشد. با این وجود بهترین رشد را در دمای ۳۰-۲۰ درجه سانتیگراد خواهد داشت. شب‌های بسیار سرد منجر به سیاه شدن و آبکی شدن برگ‌های گیاه می‌شود و این مسئله ۴-۱ هفته بعد از سرما دیدن گیاه ظهور می‌کند.
همچنین تماس با شیشه داغ و گرم نیز موجب سوختن حاشیه برگ‌ها خواهد شد؛ بنابراین توصیه می‌شود در زمستان نیز دمای مطلوب محیط رشد گیاه را فراهم کنید.
آبیاری
نیاز گیاه سانسوریا به آب کم است، به گونه‌ای که در تابستان هفته‌ای ۲-۱ مرتبه و در زمستان هر ۲-۳ هفته یک مرتبه به آبیاری نیاز دارد و این میزان کافی است و به مه‌پاشی نیز احتیاجی ندارد، مگر بخواهید که هر چند وقت یکبار برگ‌ها را شستشو دهید. در صورتی که گیاه بیش از اندازه آبیاری شود، بر روی برگ‌ها زخم‌های قهوه‌ای رنگی بوجود می‌آید و امکان پوسیدن برگ‌ها از قسمت پایین و در نزدیکی سطح خاک وجود دارد، البته تحمل خشکی زیاد نیز باعث چروکیدگی برگ‌ها می‌شود.
کوددهی
در صورت کم رنگ و کوچک ماندن برگ‌های سانسوریا، می‌توان در طی فصل رشد و به شکل ماهیانه از کود‌های مخصوص گیاهان آپارتمانی استفاده کرد. ذکر این نکته ضروری است که در کوددهی گیاه اگر زیاده‌روی شود، برگ‌های جدید نرم خواهند شد و به دلیل عدم استحکام خمیده می‌شوند. بهترین میزان مصرف کود، هر دو هفته یکبار مطابق دستور کود‌های زینتی موجود در بازار است.
خاک
خاک کمپوست بهترین خاک برای این گیاه است. به طور کلی خاک با بافت متوسط که زهکش مناسبی نیز دارد، محیط خوبی برای رشد این گیاه فراهم می‌کند. مثلا می‌توان از مخلوط خاک معمولی + خاک برگ و یا مخلوط این دو به همراه مقداری شن استفاده کرد.
بیماری ها
سانسوریا رنگی بسیار مساعد پوسیدگی ریشه است که در آبیاری آن باید بسیار دقت کنید. کف گلدان باید دارای سوراخ‌هایی برای خروج آب باشد. همچنین بیماری‌های قارچی این گیاه را مورد حمله قرار می‌دهند که می‌توان از قارچ کش‌های مانکوزب و کاربندازیم استفاده کرد. از نشانه‌های بیماری‌های قارچی زرد شدن ساقه‌ها و برگ‌ها، پوسیدگی ریشه و تغییر رنگ در ساقه و بدنه گیاه است.
تعویض گلدان
تعویض گلدان را می‌توان هر ۳-۲ سال انجام داد. به طور کلی گل سانسوریا، گلدان کوچکتر را بر بزرگ ترجیح می‌دهد، هنگام تعویض گلدان، خاک اطراف ریشه و به طور کلی خاک گلدان را با فشار دست متراکم کنید.
تمیز کردن برگ‌ها
هر دو تا سه هفته یکبار برگ‌های غبارآلود را با پارچه و اسفنج مرطوب تمیز کنید.
کاشت و تکثیر گیاه سانسوریا
تکثیر از طریق قلمه
استفاده از قلمه برگ آسان‌ترین راه تکثیر این گیاه است. به این منظور:
یک برگ سالم از گیاه را به قطعات ۱۰-۷ سانتیمتری تقسیم کنید.
قلمه‌ها را تا نصف ارتفاع آن در بستر کاشت سبک (مخلوط ۳ قسمت پیت خزه اسفاگنوم و یک قسمت شن درشت) بکارید.
لازم است بستر کاشت و همچنین هوای اطراف قلمه‌ها به طور دائم مرطوب نگهداشته شوند، البته لازم است دقت شود تا بستر غرقابی نشود.
قلمه‌های کاشته شده را در محیطی با دمای در حدود ۲۳-۲۱ درجه سانتیگراد نگهداری کنید.
ریشه‌دهی قلمه‌ها ۴-۳ هفته طول می‌کشد و ظهور و رشد برگ‌های جدید ۴-۳ ماه زمان می‌برد.
در رابطه با قلمه‌های برگ این گیاه می‌توان از هورمون‌های ریشه‌زایی موجود نیز استفاده کرد.
البته بدون مصرف هورمون نیز ریشه می‌دهند، اما کمی بیشتر زمان می‌برد.
توجه داشته باشید که قلمه‌ها را اگر برعکس در خاک فرو کنید، اصلا ریشه نمی‌دهد.
تکثیر از طریق ریزوم
تقسیم ریزوم (تقسیم بوته) دیگر روش تکثیر این گیاه است که بخصوص برای ارقام ابلق مورد استفاده قرار می‌گیرد.